ΙΕΡΑ ΣΤΑYΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΙΑΠΚΑΣ.

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ  ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΙΑΠΚΑΣ

     Η Ιερά  Μονή του Άγι Αντώνη, βρίσκεται σε έναν ήσυχο, ευλογημένο τόπο, μακριά  από σύγχρονες κυκλοφοριακές οδούς  και σε μέρος όπου η ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον, είναι απόλυτα ήπια και χαρακτηρίζεται από πρωτογενείς μόνο ασχολίες.  Σε καταπράσινη βαθειά ρεματιά  της  Σιάπκας (Τιτάριο όρος) και στις πίσω πλαγιές της, προς τα  ημιπεδινά  χωριά του Ολύμπου. Απέχει από τα  Σέρβια  18χλμ και από την Παλιά Καστανιά 11χλμ . Η διαδρομή αυτή, από την Παλιά Καστανιά  γίνεται μεν σε χωματόδρομο με δύσκολα σημεία, αλλά σε αποζημιώνει η οπτική απόλαυση της πορείας, αφού διασχίζουμε  πανέμορφα πυκνά δάση με έλατα, πεύκα και φτέρη , για να φτάσουμε, λίγο μετά τη θέση του παλιού εγκαταλελειμμένου χωριού Νιχώρι, στο μοναστήρι. Δεν είναι τυχαίο ότι στην ευρύτερη περιοχή κατασκευάστηκαν και λειτούργησαν, στις πρώτες δεκαετίες του 20ουαιώνα,κατασκηνώσεις από φορείς των Σερβίων, λόγω του φυσικού κάλλους και του ιδανικού κλίματος.

     Η ιστορία και η ύπαρξη της μονής ξεκινά αρκετά πριν το 1750, έτος  που εγκαταλείφτηκε λόγω καταστροφής,  για πρώτη φορά απ τους μοναχούς. Η ίδρυση της παραπέμπει στην ύστερη βυζαντινή περίοδο χωρίς να ξέρουμε ακριβώς το πότε. Ήταν Σταυροπηγιακό ίδρυμα, ανήκε δηλαδή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.  Προσωρινά μετά το 1750 οι μοναχοί διαμένουν στο μετόχι της μονής, τους Ντεμιράδες(σημερινό χωριό Κοκκινόη), αλλά ξεκινούν την νέα κατασκευή και ανέγερση το 1766, σύμφωνα και με σωζόμενη λίθινη επιγραφή, που υπάρχει στο Νότιο τμήμα της εξωτερικής τοιχοποιίας. Η περίοδος 1800-1850 είναι αυτή που άκμασε. Κατείχε τεράστιες κτηματικές εκτάσεις και δασολίβαδα με πολύ αναπτυγμένη την κτηνοτροφία και μεγάλη περιουσία με τσιφλίκια της επαρχίας Ελασσόνας. Έφτασε τότε και τον μεγαλύτερο αριθμό μοναχών και υπαλλήλων, με 15 κελιά όπως μαρτυρείται  και πάρα πολλά βοηθητικά κτίσματα. Το 1854 γίνεται μια σφοδρή μάχη στις κορυφές της Σιάπκας ανάμεσα σε επαναστατικά Ελληνικά  τμήματα και πολυάριθμα Τουρκικά, που έστειλε ο Διοικητής των Σερβίων για να καταπνίξει την ορεινή αυτή εξέγερση. Οι επαναστατημένοι Έλληνες  με οπλαρχηγό αγωνιστή ανάμεσα τους  τον Σερβιώτη  Ζήση Σωτηρίου κατατροπώνουν το Τουρκικό απόσπασμα, κάτι που θα αποφέρει σαν αντίποινα την εκ νέου καταστροφή και λεηλασία της μονής. Λειτούργησε αυτή την ιστορική περίοδο σαν κρησφύγετο  προστασίας  των Ελληνικών στρατιωτικών κινημάτων και είχε τότε και στη συνέχεια, ενεργό ρόλο στις επαναστατικές  δραστηριότητες.  Μέχρι το 1898, θα περάσει από μια διαταραγμένη και  παρακμιακή περίοδο.  Τότε θα έρθει στην δικαιοδοσία και  εποπτεία της Ι.Μ. Σερβίων και Κοζάνης. Το 1901 η Αθωνική Πολιτεία θα δωρίσει στη μονή 4 εξαίσιες εικόνες, του αγιορείτη αγιογράφου Παισίου. Θέλει να αναζωογονήσει τη λειτουργία της και να δώσει κίνητρο σε πιστούς και μοναχούς. Οι 4 αυτές εικόνες παριστάνουν τον Παντοκράτορα, την Παναγία την Οδηγήτρια, τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και τον Άγιο Αντώνιο και αποτελούν τον θρησκευτικό πλούτο μέχρι και σήμερα της μονής, αφού δυστυχώς δεν σώζεται καμία τοιχογραφία. Το μοναστήρι θα ξανανθίσει για 4 δεκαετίες(1904-1943), με άξιο ηγούμενο, τον δραστήριο  Άνθιμο από την Τσαριτσάνη, ο οποίος απεβίωσε το 1938.

      Ο ενεργός ρόλος της μονής όπως είπαμε, στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους, θα γίνει η αιτία για την νέα καταστροφή του από τους Ιταλούς το 1943. Μετατρεπόταν συχνά σε χώρο φιλοξενίας ανταρτών και έγινε στόχος απο τις δυνάμεις κατοχής. Θα μπει ξανά σε εποπτεία της Ι.Μ. Ελασσόνας , μέχρι  το 1955, όταν πλέον θα γυρίσει μόνιμα στην Ι.Μ. Σερβίων και Κοζάνης. Το 1962 είναι η χρονιά που αποχωρεί ο τελευταίος μοναχός. Η μονή ερημώνει ξανά και καταρρέουν οι περισσότεροι χώροι της. Έκτοτε ο εκάστοτε εφημέριος της Καστανιάς  Σερβίων είναι αυτός που επιμελείται το ιστορικό μοναστήρι.

   

    Η μονή έχει φρουριακή αρχιτεκτονική κατασκευή και συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο που αφορά τη θέση που βρίσκεται στον καστρικό περίβολο, ο ναός του Αγίου. Ενώ σχεδόν πάντα τοποθετείται στο κέντρο, στο συγκεκριμένο μοναστήρι βρίσκεται στην μια πλευρά, την νότια.

    Είναι μικρός ο ναός  του Άγι Αντώνη, μια μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα και λιθόκτιστο δάπεδο και το εσωτερικό του επισκευάζεται και αναστηλώνεται, για όποιον το επισκεφτεί στις μέρες μας, λόγω της μεγάλης φθοράς που έχει υποστεί. Δίπλα από το μικρό ναό υπάρχει το δωμάτιο με τις αλυσίδες, με τις οποίες δένονταν στο παρελθόν οι ψυχικά άρρωστοι και ζητούσαν με τον τρόπο αυτό την βοήθεια του Αγίου για να θεραπευτούν.  Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Άγιο να έχει περάσει κατά τη διαμονή του στην τοποθεσία αυτή, από τέτοια δοκιμασία, με δαιμονικούς πειρασμούς, τους οποίους νίκησε και έζησε ήσυχα μέχρι τα βαθειά του γεράματα. Οι κάτοικοι προς τιμήν του έκτισαν το μοναστήρι και για αιώνες ο Άγιος φρόντιζε αυτούς που δαιμονίζονταν και έχαναν τα λογικά τους. Μια άλλη εκδοχή της παράδοσης αναφέρει ότι η μονή χτίστηκε από Αγιορείτες στους  οποίους εμφανίστηκε ο Άγιος και τους ζήτησε να ταξιδέψουν στα σύνορα Δυτ. Μακεδονίας και Θεσσαλίας όπου θα εμφανιζόταν  ο ίδιος ξανά. Στο σημείο αυτό θέλησε να κτιστεί η μονή.

    Κάτι επίσης που είναι άξιο προσοχής και θαυμασμού στο εσωτερικό της μονής, η σπάνια  κατασκευή της βρύσης(κρήνης) που υπάρχει και είναι κτίσμα με σκεπή από πέτρα σε σχήμα κώνου. Έχει σωθεί και η πολύ παλιά ξύλινη δίφυλλη πόρτα τη ς εισόδου.

   Στις μέρες μας η μονή διατηρείται,  με ενεργό μέλος τον μοναχό Ευσέβιο, που από το 2008 κατοικεί εκεί και τη φροντίζει, και στηρίζεται σε δωρεές πιστών από την Καστανιά και το Λιβάδι ως επί το πλείστον. Τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάζει  είναι η έλλειψη νερού και ενός δρόμου ικανού για άνετη πρόσβαση.

    Την 1^η του Σεπτέμβρη τελείται προς τιμήν του Αγίου πανηγύρι, που συγκεντρώνει πλήθος κόσμου από την περιοχή μας, με πρωτοστάτη στην οργάνωση και τις προετοιμασίες τον Μορφωτικό Σύλλογο Καστανιάς.

VIDEO HD

ΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΟΛΥΜΠΟΥ ΚΑΙ Η ΜΑΚΡΑΙΩΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΑ ΣΕΡΒΙΑ (ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ).

     ''ΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΟΛΥΜΠΟΥ ΚΑΙ Η ΜΑΚΡΑΙΩΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΑ ΣΕΡΒΙΑ''             

                                                                                                     

      Χτισμένο αμφιθεατρικά σε μια από τις κορυφές του Τιτάριου όρους και σε υψόμετρο 1200μ, βρίσκεται το φημισμένο μας Λιβάδι ή Βλαχολίβαδο ή και Μεγαλολίβαδο.   Ο Όλυμπος, το βουνό των θεών και των θρύλων, το συνοδεύει  πάντα στην ονομασία του και στο γεωγραφικό του προσδιορισμό. Σε όποιο παραθύρι ή καλντερίμι του κι αν σταθείς καταλαβαίνεις ότι βρίσκεσαι στην αγκαλιά του ψηλότερου βουνού της Ελλάδας.   Έχει την αρχοντιά και την παραδοσιακή ομορφιά όλων των ορεινών βλάχικων χωριών της χώρας μας και είναι σήμερα  ζωντανό και ενεργό με 2000 κατοίκους, που ασχολούνται φυσικά σχεδόν αποκλειστικά με την κτηνοτροφία και τα παράγωγα αυτής.

   Το Λιβάδι Ολύμπου είναι το φυσικό όριο τριών νομών (Κοζάνης,Πιερίας,Λάρισας) και ταυτόχρονα τριών περιφερειών. Την περίοδο της  Τουρκοκρατίας πληθυσμιακά, έφτασε και ξεπέρασε τους 6000 κατοίκους. Διασκορπίστηκαν οι πιο πολλοί  με το πέρασμα των αιώνων κυρίως  στη Κατερίνη, στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, αλλά και αρκετοί σε ξένες  χώρες.   Με χαρακτηριστικά γνωρίσμαατά τους την περηφάνια, το πείσμα και τη φιλοδοξία, επέτυχαν σε εμπορικούς τομείς και διέπρεψαν πάρα πολλοί στην πολιτική και τις επιστήμες. Στην γενέτειρα τους, είτε επιστρέφοντας, είτε από μακριά, δώρισαν και πρόσφεραν σπουδαία ευεργετήματα.

   Σημαντικό ιστορικό γεγονός για την βλάχικη κωμόπολη, αποτελεί η έναρξη της επανάστασης του Ολύμπου, από την γυναικεία μονή της Αγίας Τριάδας το 1822. Κορυφαία δε μορφή των αγώνων κατά των Τούρκων και πρότυπο αντρείας και γενναιότητας, ο Γεωργάκης Ολύμπιος . Μέλος της Φιλικής Εταιρίας με συνεχή δράση όχι μόνο στα Πιέρια και τον Όλυμπο, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια. Δεσπόζουν ο ανδριάντας  στην είσοδο και το σπίτι -μουσείο στην κεντρική πλατεία του αγωνιστή με το ηρωικό τέλος.

  Για έναν  αιώνα (1822-1922),η περιοχή που περικλείεται από τον Όλυμπο τα Πιέρια και τον Τίταρο, γίνεται πεδίο μεγάλων πληθυσμιακών ανακατατάξεων και μετακινήσεων, καθώς και πολύ έντονων κοινωνικών, πολιτικών και εθνικών ζυμώσεων.

  Τα Σέρβια και το Λιβάδι, είναι θα λέγαμε οι δύο πόλοι μιας απόστασης ,που διαδραματίζονται οι παραπάνω αλλαγές. Η διαδρομή με ενδιάμεσους σταθμούς το Νεοχώρι την Καστανιά και την μονή του Αγίου Αντωνίου  Σιάπκας, κάνει στενότερες τις σχέσεις και τις συναλλαγές των κατοίκων. Πρωτίστως οι δρόμοι αυτοί οι ορεινοί θα γίνουν εμπορικοί. Έτσι θα κυριαρχήσουν και θα κορυφωθούν μέχρι και το 1970 περίπου. Τα Σέρβια αποτελούσαν για το Λιβάδι, τον πιο κοντινό προορισμό (15χλμ είναι η πραγματική τους απόσταση), με δέλεαρ, την ελκυστική αγορά, την ετήσια εμποροζωοπανύγηρη (Νιάημερο)  και το εβδομαδιαίο ΄παζάρι΄. Από  το Λιβάδι έρχονται στα Σέρβια για να πουληθούν κτηνοτροφικά και βιοτεχνικά προϊόντα. Αιγοπρόβατα, γαλακτοκομικά, τομάρια ζώων, μαλλί, ταλαγάνια, χαλιά, κεντητά, εκλεκτά τσαρούχια. Κάποιοι βλάχοι  επίσης προσλαμβάνονται σαν εποχιακοί τσομπάνηδες. Στα Σέρβια οι Λιβαδιώτες βρίσκουν προϊόντα,  αγαθά, νεωτερικά εμπορεύματα,  εργαλεία, σκεύη και είδη πολυτελείας. Τα τελευταία χρόνια, αυτοδιοικητικές κεντρικές αποφάσεις και γεωγραφικές αλλαγές, θα φέρουν το Λιβάδι πιο κοντά στην Ελασσώνα και το νομό Λάρισας, χάνοντας έτσι σιγά- σιγά τις μακραίωνες  εμπορικές σχέσεις και επαφές.

  Στα δύσκολα και ταραγμένα χρόνια μετά την επανάσταση του 1821, η σύνδεση Σερβίων και Λιβαδίου, έχει δημιουργήσει ένα ρεύμα εγκατάστασης βλαχόφωνων οικογενειών στα Σέρβια. Οι Λιβαδιώτες θα αναζωογονήσουν τον πληθυσμό και την οικονομική ζωή των Σερβίων. Η συνύπαρξη όμως θα περάσει από ένα δύσκολο στάδιο, με στρεβλώσεις και προβλήματα. Η Ρουμανική προπαγάνδα που δρα την εποχή μέχρι την απελευθέρωση της Μακεδονίας, δημιουργεί έριδες και δυσκολίες στην αντιμετώπιση  της. Οι Λιβαδιώτες των Σερβίων απωθούν τους απεσταλμένους αυτής της προπαγάνδας και διαμαρτύρονται φτάνοντας μέχρι το Πατριαρχείο Κων/πολης για την εχθρική στάση που συναντούν από την Εκκλησία. Οι βλαχόφωνοι ήταν πάντα ταγμένοι στις επιδιώξεις του Ελληνισμού και αντιστέκονται στις πιέσεις. Μετά το 1881 ομαλοποιείται η κατάσταση και οι Λιβαδιώτες έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην κοινωνία των Σερβίων, συμμετέχοντας στην κοινοτική συγκρότηση των εφοριών των σχολείων και της εκκλησίας. Δανειζόμενοι πληροφορίες από το βιβλίο για τα Σέρβια, του δασκάλου Μηνά Μαλούτα αναφέρουμε επίθετα οικογενειών Σερβιωτών , με καταγωγή από το Λιβάδι. Παπαναστασίου, Μέλλιου, Χατζημπούσιου, Γκουτζίκα, Δήμου, Πατσίκα, Φαραγκιώτη, Μαντζιάρη, Λιάκου, Χρυσικού, Κουνέτη, Φωτίου, Πούλιου, Φάκα, Χατζηγωγίδη, Παπασυννεφάκη, Παπαγιάννη, Προκόβα, Καπέτη, Μπουζέτη, Κοντοδίνα κι άλλων. Πολλές κοπέλες απ το Λιβάδι εξάλλου  γινόντουσαν νύφες στα Σέρβια μέχρι και την δεκαετία του 1960.

Υπάρχουν τρία πρόσωπα, που συνδέουν με ένα ιδιαίτερο τρόπο ο καθένας έχοντας και μια διαφορετική χρονολογική αναφορά, τα Σέρβια και το Λιβάδι. Ο Αθανάσιος Αστερίου ή ο ‘κυρ Αθανάσιος’, όπως αποκαλούνταν στα Σέρβια, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, μέλος της επταμελούς επαναστατικής   κυβέρνησης  σε Όλυμπο-Πιέρια το 1878. Από τότε ως το θάνατό του το 1899, έζησε στα Σέρβια, όπου απολάμβανε καθολική αποδοχή, σεβασμό και αγάπη από Έλληνες και Τούρκους. Ο Κων/νος Κάρπος δάσκαλος και μέλος της ‘Εθνικής Επιτροπής Μακεδονικού Αγώνα’, διορισμένος από το Υπουργείο Εξωτερικών να αναχαιτίσει την Ρουμανική διείσδυση, που είχε παρεισφρήσει σε όλους τους βλαχόφωνους θύλακες και χωριά της ευρύτερης περιοχής μας. Είναι η τραγική και ηρωική φυσιογνωμία που βρήκε φρικτό  τέλος από τον Τουρκικό όχλο την μοιραία αλλά και νικηφόρα ημέρα της απελευθέρωσης των Σερβίων, την 10^η Οκτώβρη 1912. Ένας από τους 117 σφαγιασθέντες  Εθνομάρτυρες τη θλιβερή  αυτή βραδιά για τον τόπο μας. Το ασώματο κεφάλι του σύμφωνα με μαρτυρίες μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε στο Λιβάδι, Ένας κεντρικότατος δρόμος των Σερβίων φέρει προς τιμήν το όνομα του. Ο ιατροφιλόσοφος Ξενοφών Παπαμιχαήλ με σπουδές σε Αθήνα και Κων/πολη  με την πολυτελέστατη και μεγαλοπρεπή οικία του στο κέντρο των Σερβίων. Διέθετε μια τεράστια βιβλιοθήκη, από τις μεγαλύτερες τότε στη Μακεδονία με πολλά ξενόγλωσσα συγγράμματα. Απεβίωσε στη διάρκεια της κατοχής και η εκπληκτική οικία του κάηκε στο ολοκαύτωμα.

  Αρκετοί έμποροι από το Λιβάδι πωλούν τα γαλακτοκομικά τους προϊόντα  στην αγορά των Σερβίων και υπάρχουν πιστοί που παρευρίσκονται στον Άγιο Αντώνιο της Σιάπκας τον Σεπτέμβριο.   Πολλοί επίσης Σερβιώτες επισκέπτονται το καλοκαίρι το Λιβάδι για την φυσική του ομορφιά και το υπέροχο  δροσερό κλίμα του, έως και το πανηγύρι του 15Αύγουστου. Υπάρχει μια ιστορική συνέχεια, που όπως φαίνεται δε θα χαθεί.

VIDEO